نای بندان بهشت وحوش ایران/ اینجا مأمن یوز آسیایی است

 

کد خبر: 2062438

تاریخ مخابره : ۱۳۹۲/۳/۴

 

استانها > شرق > خراسان جنوبی

گزارش مهر/

نای بندان بهشت وحوش ایران/ اینجا مأمن یوز آسیایی است

بیرجند – خبرگزاری مهر: منطقه حفاظت شده نای بندان یکی از بکر ترین مناطق زیست محیطی جهان مأمن و پناهگاه یوز پلنگ آسیایی است.

به گزارش خبرنگار مهر، نای بندان طبس از یوز خاطره ها دارد، منطقه ای که در شرقی ترین حوزه پراکنش یوزپلنگ آسیایی در کشور قرار گرفته و جمعیت نسبتا خوبی از کل و بز، قوچ و میش و جبیر را که طعمه های اصلی یوز هستند در خود جای داده است.

 اما نای بندان تنها زیستگاه همین یگ گونه گوشتخوار نیست بلکه گربه شنی نیز که وجودش تنها در سه منطقه ایران به اثبات رسیده از دیگر ویژگی های ممتاز نای بندان محسوب می شود.

نای بندان با وسعتی نزدیک بر یک و نیم میلیون هکتار وسیع ترین پناهگاه حیات وحش ایران است که به دلیل وجود زیستگاههای متنوع و کاروانسراهای قدیمی درمسیر جاده ابریشم از اهمیت بالایی در بین مناطق ایران برخوردار است.

 پناهگاه حیات وحش نای بندان بدون شک یکی از ناشناخته ترین و بکرترین زیستگاه های حیات وحش در کشور است که خاطرات شنیدنی از یوزپلنگ دارد.

این منطقه در سال 1374 با هدف حمایت از گونه های جانوری کمیاب مانند یوزپلنگ آسیایی، جبیر و .... به عنوان منطقه شکارممنوع تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست درآمد و در سال 1380 به پناهگاه حیات وحش ارتقای سطح یافت.

اولین نشانه ها

یوزپلنگ در میان مردم نای بندان از گذشته با نام "زرده پلنگ" معروف بوده و آنرا متمایز از پلنگ که آنرا "خاصه پلنگ" می نامیدند، می دانستند. لیکن علی رغم وجود زیستگاه های صخره ای و کوهستانی گسترده، نای بندان عمدتا زیستگاه زرده پلنگ بوده تا خاصه پلنگ. با این حال، در هیچیک از متون و نوشته های علمی از این منطقه به عنوان زیستگاه یوزپلنگ ایرانی نام برده نشده است!

تا اینکه در زمستان سال 1366، یک قلاده یوزپلنگ در تاریکی شب بر اثر تابش نور و ایجاد سایه در دید از یک خودرو متعلق به معدن زغالسنگ پروده به قعر دره سقوط  کرد بدین ترتیب برای نخستین بار حضور این جانور در منطقه به اثبات رسید. با این حال، تا سالها همچنان این منطقه آزاد بوده و فاقد امکانات حفاظتی بود. تا اینکه مجددا در سال 76، یک یوز نر بالغ بر اثر تصادف با یک کامیون عبوری در جاده دیگ رستم واقع در جاده طبس – کرمان کشته شد و این درحالی بود که 3 یوز همراه آن تا زمان بردن لاشه این یوز توسط مأمورین محیط زیست، در فاصله نزدیکی از همان محل یوز کشته شده را  بدرقه می کردند.

"از 7 قلاده یوزپلنگ در نای بندان فیلمبرداری شد." این خبری بود که دل هر طبیعت دوستی را در بهمن 1379 به لرزه درآورد. سالها بود که کسی از یوز خبری نداشت و حتی برخی امیدی به بقای آن در ایران نداشتند. ولی فیلمبرداری از دو دسته 3 و 4 قلاده ای در روز 11 بهمن آن سال نشان داد که نای بندان یکی از آخرین پناهگاههای یوز در ایران است.

بالاخره در سال 1380، این منطقه با تلاش اداره حفاظت محیط زیست طبس و پیگیری های پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به پناهگاه حیات وحش ارتقا یافت و تعدادی محیط بان از جوامع محلی اطراف این زیستگاه بکار گرفته شدند.

در 10 مهرماه همین سال بود که پس از سالها یوز ایرانی خود را به قاب عکس دوربین های عکاسی نشان داد. در این روز، از یک یوز بالغ توسط یک دوربین تله ای در رودخانه سنگستون عکسبرداری شد ... و دوباره حضور یوز در این منطقه به اثبات رسید، البته این بار به صورت زنده!

نصب 50 دوربین در منطقه نای ‌بند

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز پلنگ آسیایی در  این منطقه در حال اجرا است، اظهارداشت: در راستای اجرای این  پروژه آقای استفان که یکی از متخصصان یوزپلنگ در نای ‌بند مشغول فعالیت هستند.

حمید صالحی تصریح کرد: نای ‌بند یکی از بزرگ ‌ترین مناطق محیط زیست در کشور است که وسعت آن یک میلیون و 516 هزار هکتار است.

مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه منطقه  حفاظت شده نای‌ بند در خراسان جنوبی یکی از محدود مناطق بکر و دست نخورده در ایران و جهان است، ادامه داد: در منطقه نای ‌بند 50 دوربین بسیار پیشرفته برای سرشماری از یوزپلنگ آسیایی نصب شده است.

صالحی گفت: منطقه نای ‌بند در خراسان جنوبی یک زیستگاه منحصر به فرد در ایران و جهان است که علاوه بر اینکه زیستگاه یوزپلنگ آسیایی از مهم ‌ترین گربه‌ سانان ایرانی است محل زندگی بسیاری از پستانداران و خزندگان است.

وی با بیان اینکه خداوند همه چیز را در طبیعت با تعادل خلق کرده، تصریح کرد: این انسان است که همیشه تعادل محیط زیست را بر هم می ‌زند.

صالحی افزود: استان خراسان جنوبی از جمله مناطقی است که از بین 17 منطقه تحت مدیریت محیط زیست ، 10 منطقه شکار ممنوع ،  سه  منطقه پناهگاه حیات وحش و چهار منطقه حفاظت شده دارد که وسعت آنها بیش از دو میلیون و 159 هزار هکتار میرسد.

پناهگاه حیات وحش نایبندان بکرترین پناهگاه حیات وحش جهان

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان طبس نیز در گفتگو با مهر،  گفت: پناهگاه حیات ‌وحش نایبندان طبس بکرترین پناهگاه‌ حیات وحش جهان و بزرگترین حیات وحش ایران  به شمار می ‌رود.

اسدالله حاتمی اظهار داشت: یوزپلنگ، پلنگ، جبیر، کاراکال، شاه‌ روباه، گربه وحشی، کل و بز، قوچ و میش، زاغ بور کویری، هوبره، پرندگان شکاری، کوکر گندمی و شکم ‌سیاه و خزندگان و جوندگان متنوعی از جمله جانوران این بزرگ عرصه زیستی کشور هستند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست طبس ویژگی خاص پناهگاه حیات وحش نایبندان را علاوه بر بزرگ‌ ترین بودن، داشتن کم‌ ترین تعارضات صنعتی، معدنی و دامی دانست.

وی با اشاره به سخنی از مقام معظم رهبری در رابطه با محیط زیست که فرموده‌اند: «امروز موضوع محیط زیست به یک مسئله حاد تبدیل شده است، که باید آن را جدی گرفته و از تخریب محیط زیست جلوگیری کنیم.» تصریح کرد: پاس داشتن محیط زیست یک وظیفه عمومی است.

وی در ادامه به سختی‌هایی که محیط‌ بانان متحمل می ‌شوند اشاره کرد و اظهار داشت: محیط‌ بانان معمولا در دامنه کوه متولد شده و ارتباط و انس با طبیعت دارند که باید نترس بوده و بدون امکانات قابل توجه به تنهایی به سفر برود.

استان خراسان جنوبی از جمله مناطقی است که از بین 17 منطقه تحت مدیریت محیط زیست ، 10 منطقه شکار ممنوع ، 3 منطقه پناهگاه حیات وحش و 4 منطقه حفاظت شده دارد که وسعت آنها بیش از 2 میلیون و 159 هزار هکتار میرسد.

پناهگاه حیات وحش نایبندان با هدف حمایت از گونه های جانوری کمیاب مانند جبیر و یوزپلنگ از سال 74 تا 79  به مدت 5 سال به عنوان منطقه شکار ممنوع  انتخاب شد و در نهایت در سال 81 مساحتی بالغ بر 1میلیون و 422 هزار هکتار از این عرصه به حیات وحش نایبندان طبس ارتقا یافت.

اگر چه هنوز مسئولان استان خبری از  تعداد یوز پلنگ های منطقه نایبندان که منحصر به فرد ترین منطقه حضور این گربه سان است نداده  و منتشر نکرده اند اما یک مجله آمریکایی در خصوص انقراض شش گربه سان که یوز پلنگ آسیایی نیز در این لیست وجود دارد داده است  خبر داداه است در  مجله Scientific American آمده است: یوزپلنگ آسیایی روزگاری در سراسر خاورمیانه وجود داشته اما در حال حاضر  تنها در گستره هایی از نیمه شرقی ایران زیست می کند.

محققان هنوز بطور دقیق نمی دانند چه تعداد یوزپلنگ در ایران زندگی می کنند. نخستین برنامه پایش جمعیت یوزپلنگ آسیایی پس از یک سال حدود یک ماه پیش در ایران به پایان رسید و تنها ۲۰ قلاده یوزپلنگ شناسایی شد.

امیداست این زنگ خطری برای مسئولان در حفاظت از این گربه سان ایرانی باشد و روزی  شاهد انقراض این گونه نادر حیات وحش کشور مان نباشیم.

...................

گزارش : فاطمه زیراچی

منبع : خبرگزاری مهر