عبابافی در خطر زوال/ هنری که 5 نسل قدمت دارد

۱/ایران گشت/استان بوشهر

عبابافی در خطر زوال/ هنری که 5 نسل قدمت دارد

هنر عبابافی یکی از صنایع دستی دیرینه و زیبا در شهرستان دشتی استان بوشهر است؛ هنری که پنج نسل قدمت دارد امروز این هنر زیبا رو به فراموشی است.

به گزارش خبرگزاری فارس از دشتی، عبابافی با استفاده از تکنیک‌های کَند ساخته می‌شود که هر ریسنده روزانه چهار ساعت مشغول ریسندگی است که البته مهارت ریسنده نیز اهمیت زیادی در بافت عبا دارد.

معمولا هر عبای معمولی هفت متر نخ می‌برد و وزن هر عبای معمولی 900 تا 950 گرم است و هر عبا یک هفته به طول می‌انجامد و هر چند امروزه عبا بافی که هنری زیبا است اما رو به فراموشی است.

از آن جا که شتر سفید و سیاه کمیاب‌تر است قیمت عباهای سفید و سیاه گران‌تر است و در حال حاضر قیمت تمام شده یک عبای سفید و سیاه بیش از 850 هزار تومان و عبای قهوه‌ای و کرم و طلایی 650 هزار تومان است به فروش می‌رسد.

در گذشته روستاهای مختلفی از جمله بردخون، درازی، زیارت و کردوان از مراکز مهم عبابافی در منطقه محسوب می‌شدند اما در حال حاضر روستای کردوان تنها روستایی است که هنر عبابافی هنوز در آن رونق دارد هر چند نسبت به گذشته تعداد کارگاه‌های عبابافی کمتر شده است.

در حال حاضر در روستای کردوان تنها 2 کارگاه فعال وجود دارد این در حالی است که تا سال 1375 تعداد 9 کارگاه متعلق به آقایان احمد زارعی، حاج علی کشاورز، حاج عبدالله زارعی، حاج محمد عبدی‌زاده، حاج محمد کشاورز، محمود یوسفی، علی یوسفی و محمد کشاورز و ماندنی کشاورز فعالیت می‌کردند اما امروز عبدالمجید و غلامرضا زارعی دو برادری هستند که سنت عبا بافی را در شهرستان دشتی زنده نگاه داشته‌اند.

عبدالمجید زارعی موفق شده است تا نشان درجه دو هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز دریافت کند.

وی که 41 ساله، متاهل و دارای چهار فرزند است از 18 سالگی در کنار پدر خود این حرفه را آموخته است و معتقد است که 5 نسل قبل از او عبابافی می‌کرده‌اند و از زمان پدر پدربزرگش که ساکن کردوان شده‌اند نیز به عبابافی مشغول بوده‌اند.

با وجود اینکه عبدالمجید شش برادر دیگر هم داشته اما سایر برادران اشتیاقی برای یادگیری این رشته نشان نمی‌دهند ولی 3 خواهرش کار ریسندگی را انجام می‌دهند.

عبدالمجید زارعی در گفت‎و‌گو با خبرنگار فارس در دشتی گفت: به‌خاطر علاقه و استعدادی که داشته‌ام یک سال استاد کار شدم و سالانه حدود 80 عبا را می‌بافم که مشتری غالب عباها عرب‌های حوزه خلیج فارس و بویژه قطر و کویت هستند.

وی از سال 1374 تاکنون در نمایشگاه‌های مختلف داخلی شرکت کرده و برای معرفی هنر عبابافی استان بوشهر نقش مهمی ایفا کرده است.

زارعی با وجود اینکه از استان‌های قم، سمنان و همدان پیشنهادات خوبی با مزایا و امکانات مناسب داشته ولی پیشنهادات را رد کرده تا این هنر زیبا در استان بوشهر حفظ شود.

زارعی سابقه چهار سال حضور در مناطق مختلف عملیاتی جنوب کشور را در کارنامه خود دارد و درحال حاضر به عنوان عضو شورای پایگاه مقاومت شهید مطهری روستا با بسیج همکاری دارد.

عبابافی در حقیقت دو بخش ریسنده و بافنده دارد که کار ریسندگی را خانم‌ها انجام می‌دهند و بافندگی را آقایان به عهده دارند و این سنت هنوز حفظ شده است، هر کارگاه نیز یک یا دو نفر بافنده دارد که اگر دو نفر باشند نفر اول نخ‌ها را برای بافت آماده می‌کند و نفر دوم می‌بافد.

در گذشته کارگاه‌های عبابافی ساکن بود و ‌چاله‌ای ایجاد می‌کردند و کارگاه را پیرامون آن قرار می‌دادند و به گودی که می‌کندند «پاشلی » می‎گفتند و پای بافنده تا زانو در آن قرار داشت ولی کارگاه‌ها هم اکنون قابل جابجایی است و از دستگاه‌های احرام بافی که در خوزستان وجود دارد نمونه برداری شده است.

مراحل مختلف عبابافی

نخستین مرحله عبابافی پشم چینی است که از پشم بچه شتر بدست می‌آید فصل پشم چینی فروردین ماه است و هر چه بچه شتر بزرگ‌تر باشد پشم آن ضخیم‌تر و نامرغوب‌تر است و از هر بچه شتر یک کیلو پشم بیشتر بدست نمی‌آید ولی اگر خشکسالی نباشد و تغذیه خوبی داشته باشد دو کیلو پشم می‌تواند تولید کند.

مرحله بعد تمیز کردن و پاک‌سازی پشم و جدا کردن مو از پشم است و سپس مرحله ریسندگی آغاز می‌شود که توسط بانوان انجام می‌گیرد و سه ماه دوره ریسندگی طول می‌کشد.

هر ریسنده روزانه 4 تا 5 ساعت مشغول ریسندگی است که البته مهارت ریسنده نیز اهمیت زیادی دارد.

ویژگی پشم شتر نیز خودرنگی و طبیعی بودن رنگ آن است و در آفتاب هم رنگش نه تنها از دست نمی‌دهد که بهتر هم می‌شود ولی سایر استان‌ها مرغوبیت پشم استان بوشهر را ندارند و برخی از اعراب حاضرند به هر قیمتی این پشم را خریداری کنند که عبابافان حاضر به فروش پشم به آنها نبوده و نیستند.

با تمام شدن ریسندگی نخ‌ها جمع آوری شده و پیش استاد کار می‌آورند و استاد کار یا بافنده 10 دوک و 60 دور نخ‌ها را دور میله به فاصله 8 متری دوانده و ضایعات آن از بین برده و نخ‌ها را حلقه حلقه کرده تا گره نخورد.

اندازه و رنگ هر عبا بستگی به سفارش دهنده عبا دارد اما معمولا هر عبای معمولی 7 متر نخ می‌برد و وزن هر عبای معمولی 900 تا 950 گرم است.

با تبدیل کردن نخ‌ها به تار و پود بافندگی آغاز می‌شود و یک استاد کار ماهر در صورتی که روزانه پنج تا هفت ساعت وقت بگذارد یک عبا را هفت روزه تمام می‌کند.

نخ‌ها روی هشت عدد قرقره روی ابزاری که شانه نام دارد قرار می‌گیرد و سابق از نی مخصوصی که از هند می‌آوردند شانه‌ها ساخته می‌شد ولی الان از فلزی ساخته می‌شود که به رطوبت و گرما حساسیت ندارد.

عبا دو بار نیز شسته می‌شود که یک بار بعد از ریسندگی و یک بار هم در حین بافت است و تا زدن عبا هم فن مخصوصی دارد و چهار تا شده و سه متر بافت اول رو می‌افتد و راست و وارونه آن هم توسط استاد کار تشخیص داده می‌شود وسط عبا نیز دو تخته صاف گذاشته می‌شود که حکم اتو کردن پیدا می‌کند و تا همیشه این حالت حفظ می‌شود.

ترمیم عبا نیز در نوع خود کاری دشوار و ظریف محسوب می‌شود و باید با دقت زیاد تارها را بسته و گره‌های مخفی بزند.

عبابافان کردوانی با این دستگاه‌های عبا بافی قادرند احرام، شال، چادرشب، ملحفه و ... را نیز در طرح‌ها و شکل‌های مختلف ببافند.

توسعه و احیا عبابافی نیازمند حمایت دولت

هر چند سنتی عبابافی و دستگاه بافندگی آن نیز به شکل قدیمی‌اش حفظ شده است اما امکان به روز شدن، ساده‌تر شدن و تغییر آن وجود دارد و بویژه اگر دستگاه‌های ریسندگی ساخته شود و به نحوی امروزی شود زمان ریسندگی از سه ماه به 15 روز تقلیل پیدا می‌کند.

از سوی اگر دولت سرمایه‌گذاری و حمایت بیشتری برای نشر و توسعه این هنر انجام دهد و این صنعت توسعه یابد می‌توان امیدوار بود که افراد زیادی جذب این رشته شوند.

زارعی از حمایت فنی و حرفه‌‎ای دشتی در زمینه برگزاری کلاس‌های آموزشی عبابافی که به 30 نفر آموزش داده شد تقدیر کرد و ادامه داد: معتقد هستم برخی از آن آموزش دیدگان در صورتی که کنار یک استاد کار باشند می‌توانند بافنده خوبی برای جامعه خود باشند هر چند اگر این هنر اصیل بوشهری مورد حمایت قرار نگیرد در آینده‌ای نزدیک از بین خواهد رفت و برای احیا و توسعه آن نیاز به عزم و توجهی جدی است.

---------------------------------

گزارش از: اسماعیل حاجیانی

---------------------------------

انتهای پیام/66001/خ40/ظ1004

منبع : خبرگزاری فارس